Ψυχική Υγεία στον Αθλητισμό: Ανάγκη να «σπάσει» η σιωπή
Εισήγηση του Καθηγητή Κωνσταντίνου Ν. Φελλά, Ανώτερου Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και Προέδρου της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου
Την ανάγκη να «σπάσει» η σιωπή που διέπει το σοβαρό ζήτημα της ψυχικής υγείας στον αθλητισμό επισήμανε σε εισήγησή του ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς.
Ο Ανώτερος Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας συμμετείχε, υπό την ιδιότητά του ως Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, στην εκδήλωση «Ψυχική Υγεία στον Αθλητισμό: Ηχηρή Σιωπή», που διεξήχθη πρόσφατα στη Λευκωσία.
Η εκδήλωση, που επαναλήφθηκε για δεύτερη χρονιά, συγκέντρωσε προσωπικότητες του αθλητισμού, της πολιτικής, καθώς και της κυπριακής κοινωνίας, και του ελληνικού χώρου.
Στην εισήγησή του, ο Καθηγητής Φελλάς, αναφέρθηκε στον κορυφαίο κολυμβητή όλων των εποχών, Αμερικανό Μάικλ Φέλπς, ο οποίος πρόσφατα αποκάλυψε πως κάποια στιγμή σκεφτόταν την αυτοκτονία, επειδή η ζωή του είχε καταστεί αφόρητη και δεν μπορούσε να δει προοπτικές βελτίωσης.
«Είναι τραγικό και παράλληλα απίστευτο, ένας αθλητής όπως ο Αμερικανός, πολλάκις Ολυμπιονίκης στην κολύμβηση, Μάικλ Φέλπς (23 χρυσά μετάλλια σε 4 Ολυμπιάδες), να φτάνει στο σημείο να σκέφτεται την αυτοκτονία», τόνισε ο Καθηγητής Φελλάς, αποκαλύπτοντας πως ο Φέλπς άρχισε να αντιμετωπίζει το πρόβλημα το 2004, στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. «Σήμερα, ο Φελπς έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προώθηση της Ψυχικής Υγείας ανάμεσα στους αθλητές όλου του κόσμου» είπε ο Καθηγητής Φελλάς.
«Ολοκληρώνοντας την αθλητική τους καριέρα, πολλά άτομα που ασχολούνταν επαγγελματικά με τον αθλητισμό, συχνά δυσκολεύονται να ενταχθούν στην ευρύτερη κοινωνία ή να ασχοληθούν με κάτι άλλο. Για πολλές αθλήτριες και πολλούς αθλητές, το άθλημα μέχρι εκείνο το σημείο ήταν όλη τους η ζωή. Η μοναξιά και η κοινωνική περιθωριοποίηση φέρνουν την κατάθλιψη, το άγχος και άλλες διαταραχές οι οποίες κλονίζουν τον άνθρωπο και σχετίζονται με την αύξηση των αυτοκτονιών», υπέδειξε.
Συμπλήρωσε πως σε έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, φάνηκε πως ο μέσος όρος ηλικίας των αθλητών που αυτοκτόνησαν ήταν τα 39.5 χρόνια, ενώ οι περισσότερες αυτοκτονίες είναι και οι πιο πρόσφατες, ένδειξη που δείχνει πως ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξάνεται.
Ο ομιλητής, αφού τόνισε πως «σπάνια μιλάμε για την ψυχική υγεία» συμφώνησε με την άποψη της Στέλλας Κυριακίδου, Επιτρόπου Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της ΕΕ, ότι δεν είναι πλέον αποδεκτή η σιγή, και πως έφτασε η ώρα να τερματίσουμε το φαινόμενο.
«Σωματική και ψυχική υγεία είναι συνδεδεμένες» είπε ο Καθηγητής Φελλάς, καθώς επεκτάθηκε και σε μια ακόμα πτυχή που πολλές φορές μεγαλώνει το κοινωνικό χάσμα ως προς το πώς αντιλαμβανόμαστε και το πώς ενεργούμε ενάντια σε δυσμενείς συνθήκες για την ψυχική υγεία.
«Αναφέρομαι στην συμπερίληψη, την αποδοχή και τη διαφορετικότητα», είπε, προτείνοντας «να διερωτηθούμε όλοι για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα πιο φιλικό για τον κάθε άνθρωπο περιβάλλον, και στις ομάδες και στους ομίλους. Ανεξάρτητα από το φύλο, τις σεξουαλικές προτιμήσεις ή την οποιανδήποτε ταμπέλα που υποτιθέμενα χαρακτηρίζει έναν αθλητή ή μία αθλήτρια, καθώς τέτοιες ταμπέλες είναι κοινωνικά φτιαχτές».
«Η σεξουαλική ταυτότητα των αθλητριών και των αθλητών, δεν προσδιορίζει την οποιαδήποτε έλλειψη ή υπεροχή ενός ατόμου σε οποιοδήποτε άθλημα», διευκρίνισε. Επισήμανε, δε, πως «πρέπει να απευθυνθούμε στο πρόβλημα των διακρίσεων, την ανεξέλεγκτη ψυχολογική, λεκτική, φυσική και έμφυλη βία έναντι των αθλητών και των αθλητριών, και τον εκφοβισμό που μπορεί να αντιμετωπίζουν λόγω της ταυτότητάς τους».
Ο Καθηγητής Φελλάς τόνισε, επιπλέον, πως χρειάζεται να επεκταθεί η επικοινωνιακή δράση, ούτως ώστε να αναπτυχθούν σωστές δομές για τη φροντίδα της ψυχικής υγείας στον αθλητισμό, αλλά και για την προάσπιση της ψυχικής υγείας των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, σπάζοντας τα κοινωνικά ταμπού και τα στερεότυπα. Η άσκηση και η συμμετοχή σε αθλήματα είναι θεμιτό να βελτιώνουν την ψυχική υγεία όλων, συμπεριλαμβανομένων και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. «Η φυσική εκτόνωση που προσφέρει η άσκηση βοηθά στην αντιμετώπιση διάφορων δυσκολιών, όπως για παράδειγμα θέματα αυτοπεποίθησης ή την έντονη και ‘σιωπηρή’ αίσθηση της μοναξιάς, που δυστυχώς παραμένει κοινωνικά στιγματισμένη. Είναι σημαντικό η άθληση να λαμβάνει χώρα σε ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου όλα τα άτομα να έχουν γίνει ήδη αποδεκτά», διευκρίνισε.
Ολοκληρώνοντας την εισήγησή του, ο Καθηγητής Φελλάς, είπε πως χρειάζεται να καλλιεργηθούν μηχανισμοί παρακολούθησης της ψυχικής υγείας στον αθλητισμό με σκοπό την εύρεση κατάλληλης θεραπείας σε περίπτωση προβλήματος. «Οι δομές, μπορούν να συμπεριλάβουν, μεταξύ άλλων, ένα περιβάλλον όπου η έκφραση δυσλειτουργικών συναισθημάτων και ανησυχιών και η επακόλουθη αναζήτηση βοήθειας, να διεξάγονται χωρίς ενοχές. Η ενημέρωση για το πρόβλημα και η διεπιστημονική εμπλοκή όλων των σχετικών εμπειρογνωμόνων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την καταπολέμηση του φαινομένου», κατέληξε, υιοθετώντας παράλληλα πρόταση για την ίδρυση στην Κύπρο Ανεξάρτητου Κέντρου Ολιστικής Ευημερίας για τον Κυπριακό Αθλητισμό.
