Τα ενεργειακά διλήμματα του Ισραήλ και η Κύπρος
Του Πέτρου Ζαρούνα*
Η συνέντευξη του Γ.Δ του υπουργείου ενέργειας του Ισραήλ στην τουρκική εφημερίδα Χουριέτ έδωσε την ευκαιρία σε κάποιους να μιλήσουν για «Αναμενόμενο το γκρέμισμα των ψευδαισθήσεων και των “αναλύσεων”». Αλήθεια για ποια ψευδαίσθηση μιλούν;; Μήπως για τον East Med; Μα είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι το Ισραήλ θεωρεί ότι έχει τρεις επιλογές (η μία από αυτές είναι ο East Med) που είναι συμπληρωματικές και όχι ανταγωνιστικές. Κάτι αναμενόμενο από μία χώρα που δεν θέλει να έχει όλα της τα αυγά σε ένα καλάθι. Επιπρόσθετα επιτρέπει στο Ισραήλ να κάνει με όλες τις πλευρές (Τουρκία, Κύπρο- Ελλάδα-ΕΕ, Αίγυπτο) καλύτερη διαπραγμάτευση και αυτό κάνει. Ψευδαίσθηση είναι η δυνατότητα για εξαγωγή του Ισραηλινού φυσικού αερίου (προοπτικά του Κουρδικού ή και του κυπριακού) στην ΕΕ μέσω Τουρκίας γιατί απλούστατα δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κανένας αγωγός τουρκικής ιδιοκτησίας που να το μεταφέρει από τις τουρκικές ακτές στις ευρωπαϊκές αγορές. Είναι επίσης γνωστό ότι ο υπό κατασκευή αγωγός ΤΑΝΑΡ ανήκει κατά 80% στην Αζερική εταιρεία SOCAR. Αναμένεται να κουβαλάει το φυσικό αέριο από το κοίτασμα Shah Deniz II και κανένα άλλο. Εξ άλλου η Τουρκία ως αγορά φυσικού αερίου δεν προβλέπεται να έχει αυξημένες ανάγκες. Ο λόγος είναι ότι στα πλαίσια της ενεργειακής της στρατηγικής κινείται συνειδητά στην αύξηση της χρήσης άνθρακα και λιγότερου φυσικού αερίου συν οι μειωμένοι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης. Να σημειωθεί πως η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνίες με την Ρωσία για την κατασκευή του Turkish Stream. Το πρώτο σκέλος του αγωγού με δυνατότητα 16 BCM θα αντικαταστήσει τον παλιό χερσαίο αγωγό που περνά κατά μήκος της δυτικής ακτής της Μαύρης Θάλασσας. Θα ακολουθήσει και το δεύτερο σκέλος που θα μεταφέρει ακόμα 16 BCM. Όσο για τα περί θετικής στάσης του Ισραήλ στις τουρκικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο νομίζω είναι καλύτερα να λάβουμε υπόψη την τοποθέτηση της Ισραηλινής πρεσβείας αλλά και το γεγονός ότι το δημοσίευμα της Χουριέτ δεν αντιστοιχεί με την δηλωμένη, κατ ιδίαν σε Κύπριους αξιωματούχους υπουργείων και υπηρεσιών αλλά και δημόσια, θέση του Ισραήλ.
Σε ότι αφορά τον ενδεχόμενο αγωγό που θα μεταφέρει το ισραηλινό φυσικό αέριο στην τουρκική αγορά αυτός αναμένεται να διέλθει από την ΑΟΖ της ΚΔ και όχι απ εκείνες της Συρίας και του Λιβάνου για ευνόητους λόγους. Σε μία τέτοια περίπτωση θα πρέπει να ζητηθεί η άδεια της ΚΔ. Η τελευταία μπορεί να θέσει περιβαλλοντικές προϋποθέσεις κάτι που δυνατόν να σημαίνει αυξημένος κόστος ή και καθυστερήσεις στην κατασκευή του. Όμως το σημαντικότερο η ΚΔ θα είναι εκείνη που θα καθορίσει την όδευση του αγωγού εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ντε φάκτο επιβεβαίωση των βορείων ορίων της ΑΟΖ μας (δηλαδή μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας). Αντίστοιχα θα μπορούσε να προκύψει μία μυστική διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της Κυπριακής ΑΟΖ με την Τουρκία. Το πώς θα γίνει απαντάτε από την πρόταση που οι ΗΠΑ έκαναν στην περίπτωση Ισραήλ και Λιβάνου.
Ολοκληρώνοντας θα συμφωνήσω ότι το φυσικό αέριο λειτουργεί ως καταλύτης για μία ομοσπονδιακή λύση αφού δίδει κίνητρα στους Τ/κ για να κάνουν τους αναγκαίους συμβιβασμούς που θα τους επιτρέψουν να απολαύσουν ως πολίτες της ομοσπονδίας την ευημερία που θα δημιουργηθεί από τα έσοδα του φυσικού αερίου. Επαναλαμβάνω όμως πως η μη λύση δεν είναι επιλογή μας. Τέλος στα σχόλια κάποιων περί αποσταθεροποίησης απαντώ πως οι ευθύνες για αυτό ας αναζητηθούν στην Τουρκία η οποία λειτουργεί ως τραμπούκος εντός και πέριξ της Κύπρου ευρισκόμενη σε σύγκρουση με το τι προβλέπεται από το Δίκαιο της Θάλασσας.
* Ο κ. Πέτρος Ζαρούνας είναι διεθνολόγος